"Voor de spiegel blijft hij staan. De huid is opgezet en vurig. Zijn oog is bijna helemaal opgeslokt door de zwelling. Het prikt, jeukt en brandt. Waar is hij zelf gebleven? Achter het mon­sterlijke masker drijven zijn gedachten voorbij."

DONDERBAERT | Een oude man leeft afgezonderd in een scheefgezakte toren bij het water en worstelt met zijn nei­ging tot geweld. Door een ongeluk heeft hij zijn vrouw en zoon verloren. De wilg naast de to­ren is van top tot teen gehuld in het kleverige spinsel van de spinselmot. In zijn poging de boom te redden, komt hij terecht in allerlei literatuur over de plantenwereld en stippelmotten.

Op een dag ziet hij hoe een meisje uit het nabije asielzoekerscentrum een stengel van de reuze­beren­klauw afbreekt en hij is bang dat zij door de aanraking met het sap brandwonden zal op­lopen. Hij waarschuwt de andere asielzoekers en helpt het meisje bij het water schoon te spoe­len. Op dat moment grijpt het meisje zijn arm, kijkt hem aan en zegt ‘aljadu’, wat ‘opa’ betekent in het Arabisch. De blik van het meisje laat hem niet meer los, ook als hij allang weer thuis is. Hij fantaseert erover hoe hij haar opa zou kunnen zijn en wat het meisje in haar thuis­land allemaal heeft meegemaakt. Terwijl hij steeds dichter de oorsprong nadert van het geweld dat in hem woedt, zoekt hij ondertussen de nabijheid van het azc en het vluchtelingen­meisje, waarbij de grens tussen werkelijkheid en verbeelding steeds schimmiger wordt.

HERAKLEITOS | 'Donderbaert' is geïnspireerd door Herakleitos, de eerste wijsgeer van het Westen, die rond 540 voor Christus werd geboren in Efeze. Hij wordt niet voor niets ‘de duistere’ genoemd. Het handschrift waarin hij zijn le­venswerk voltooide, is volledig in vlammen opgegaan bij de brand in de tempel waar het handschrift anderhalve eeuw was bewaard. Zijn uitspraken zijn daarom alleen be­kend uit citaten en parafrasen van anderen. Het is dus lastig vast te stellen in hoeverre deze uitspraken authentiek zijn. Daar komt bij dat de citaten en parafrasen meestal cryp­tische aforismen zijn. Herakleitos beweert dat vuur aan de oor­sprong van alles ligt, omdat vuur voortdurend in be­we­ging is en daarom ongrijpbaar. Tegelijkertijd is vuur het sym­bool van vernietiging. Oorlog en vuur komen veel te­rug in zijn uitspraken. De voortdurend veranderende we­reld vraagt ook om taal die in beweging is. De filosoof han­teert daarom veel raadselachtige paradoxen. Het zijn ora­kel­spreuken die het denken stimuleren. Woordspe­lin­gen la­ten de betekenis van woorden wankelen, waardoor ook die betekenis in beweging blijft. Volgens Herakleitos heerst in de natuur de logica van de tegendelen: niets wat ‘is’, kan zonder zijn tegendeel.

De verhalen over het einde van zijn leven zijn waar­schijn­lijk verzonnen. Hij zou zich ergens in de bergen hebben te­­rug­­getrokken als kluizenaar en er alleen van bladeren en krui­­den hebben geleefd en daardoor waterzucht hebben ge­kre­gen. Hij wordt door velen neergezet als misantroop die niet begrepen wilde worden.

Bij tweede lezing van Donderbaert kwam een nieuwe gedachte bij me binnen. Geerlings wil niet het absolute kwaad duiden. Dat is te simpel, dat kan iedereen zich wel voorstellen: duivels zijn van alle tijden. Nee, Geerlings portretteert een mens van vlees en bloed, iemand die we gewoon zouden kunnen tegenkomen in ons dagelijkse leven. Misschien lijkt de oude ‘Donderbaert’ wel op onszelf. Een mens met goede maar ook slechte eigenschappen. Het kwaad zit in iedereen, leert Donderbaert ons. Je bent pas tot het goede in staat als je het slechte in jezelf overwint. Misschien zijn daarom de morele leiders van onze tijd vooral mensen die zichzelf goed kennen en zich weten te beheersen.

Plantkundigen lijken soms op dichters: de namen die zij aan planten geven, zijn zuivere metaforen op lange dunne stelen. Niet alleen de aforismen van Hera­klei­tos, maar ook de poëzie van deze plantkun­di­gen is door 'Donderbaert' geweven.