De wandelingenreeks Terloops van uitgeverij Van Oorschot is op zichzelf al een verzameling waard, want de boekjes zijn allemaal mooi vormgegeven en zijn stuk voor stuk een mooie combinatie van wandeling en verhaal. Bij iedere uitgave is het weer een verrassing hoe de verhouding tussen die twee is. Er zijn verhalen waarbij de wandeling helemaal op de achtergrond is geraakt, omdat je je vooral in het hoofd van de verteller bevindt. Bij andere verhalen krijg je vooral een sfeerimpressie van het landschap. Bij de meeste verhalen zit er een diepere laag in verweven die stof tot nadenken biedt. Zo ook in Pink Lady van Saskia de Coster, die samen met haar geliefde een wandeling in de Luxemburgse Ardennen maakt met niemand minder dan een seriemoordenaar, gelukkig wel onder begeleiding van een agent.

Als De Coster aan haar grootmoeder vraagt om even een eindje te wandelen, antwoordt ze: ‘Lees liever de Bijbel eens, met al uw boeken.’ Grootmoeder loopt heel wat af, maar vooral in en om het huis. Wel schiet haar ineens ‘de Nieuwewandeling’ te binnen: de naam van de gevangenis in Gent. Daar lopen de criminelen rondjes op een binnenkoer. Dat lijkt grootmoeder een grote straf, maar zij is dan ook geen crimineel.

Grootmoeder zou zich omdraaien in haar graf als ze zou horen dat haar kleindochter uitgerekend wil wandelen met een onbekende man die al 51 jaar zit opgesloten. Waarom zou je dat willen? Raf is de langstzittende gedetineerde van België. Vanaf zijn tweeëntwintigste zit hij vast, omdat hij gruwelijke misdaden en moorden heeft begaan. Wat De Coster intrigeert, is dat hij een keer is ontsnapt tijdens een van de jaarlijkse uitstapjes onder begeleiding, namelijk bij een dagje naar de Ardennen. Raf en zijn begeleider aten mosselen, de agent kreeg een voedselvergiftiging en bleef lang weg op het toilet, terwijl hij de gedetineerde natuurlijk geen halve seconde uit het oog had mogen verliezen. Raf besloot een wandeling te maken, maar is na een paar uur toch teruggekeerd. Dit is de wandeling die De Coster graag opnieuw met Raf wil maken: ‘Wat bezielde hem om terug te keren? Hoe ging het eraan toe in zijn hoofd? Wie is Raf?

Het is wonderbaarlijk dat De Coster het voor elkaar heeft gekregen om deze wandeling inderdaad met Raf te maken, onder begeleiding van een agent én met haar geliefde Teddy. Voor het evenwicht moet er namelijk nog een vierde persoon mee. Het gebied waar ze gaan wandelen leent zich wel voor een griezeltocht: ‘Als je lang genoeg stil bent hoor je in de Ardennen trollen en seriemoordenaars schreeuwen door de dennenbomen.’ De zenuwen slaan toch even toe als ze nog wat te vroeg in Esch-sur-Sûre aankomen. Ze denkt aan Marc Dutroux en aan enge mannen uit haar jeugd voor wie de kinderen gewaarschuwd werden, zoals een ijscoman die gratis ijsjes uitdeelde aan blonde meisjes. De Coster was niet blond en kreeg sowieso geen ijs, vanwege de suiker. Ze kreeg een appel: ‘De Pink Lady-variant, zoet, stevig en op maat van vrouwen gemaakt, was net uitgevonden.’

De Coster weet de spanning goed op te bouwen vanaf de eerste ontmoeting met Raf: ‘Een mengeling tussen een grootvader en een ruig type, doorleefd en doorrookt.’ Teddy is naar de wc gegaan en niet meer teruggekomen. De man is zo stil dat De Coster zich afvraagt of hij iets in zijn schild voert. Ze ergert zich aan haar eigen, naïeve vragen om het gesprek op gang te houden. Omdat Teddy niet meer terugkomt, besluit zij ook zelf naar het toilet te gaan. Raf zegt doodleuk dat hij meegaat. Rino, de bewaker, houdt hem gelukkig tegen. De lezer denkt: wat gebeurt hier? Is de man na al die jaren nog steeds zo pervers dat hij zelfs openlijk iedere kans aangrijpt om alleen met een vrouw te zijn? Samen keren de dames weer terug bij de twee heren en dan begint de wandeling. Raf kent de weg nog goed, omdat hij de eenvoudige cirkel honderden keren opnieuw heeft gedroomd.

De Coster beschrijft de wat duistere route met een tunnel door een leistenen berg, een brug over de Sûre, een Jezusbeeld gevangen achter metalen spijlen. Raf vindt het fijn om weer buiten te zijn, maar is wat stug in zijn antwoorden. En dat is begrijpelijk: kennelijk heeft hij in de loop van de jaren talloze brieven van vrouwen gekregen met vragen, verhalen en grensoverschrijdende fantasieën. Ook dat zet je aan het denken: wat bezielt deze vrouwen om hun duistere fantasieën met deze seriemoordenaar te delen? De regels met betrekking tot de wandeling zijn streng: Raf mag niet over zijn misdaden praten. Toch breken er steeds kleine stukjes daarvan los in het gesprek, als gevaarlijke bergpaadjes waarop je maar zo de afgrond in kunt glijden. Ook blijft het spannend of De Coster antwoord zal krijgen op de vraag wat Raf bezield heeft om weer terug te keren na zijn ontsnapping.

Pink Lady zet je op een prikkelende manier aan het denken over de hele wandeling. Valt dit onder journalistiek, of is dit een vorm van ramptoerisme? Hoe zou deze tocht vanuit het perspectief van de seriemoordenaar zelf worden beleefd? Op het moment dat de misdadiger, die het hele jaar achter slot en grendel zit, ineens naast de gewone burger wandelt, over hetzelfde pad, worden de grenzen die ons rechtssysteem zelf heeft bepaald, net zo schimmig als het landschap van de wandeling.

Dietske Geerlings

Saskia de Coster – Pink Lady. Uitgeverij Van Oorschot. Terloops, Amsterdam. 64 blz. € 13,50.