‘De eerste keer had ik L. gezien als een rijzige kont op een zondagmiddag. Wat kan ik er meer over zeggen dan mijn mateloze zin om haar te neuken, toen ze ogenschijnlijk verstrooid, overduidelijk verstrooid, door het doolhof van het filmhuis liep, en mijn zin om haar te volgen, met gesloten ogen, naar die donkere zaal die mijn leven zou worden.’ De openingszinnen uit Het verticale meisje van de Franse auteur Félicia Viti beschrijven niet alleen de eerste blik van de ik-persoon op L. en het mateloze verlangen dat daaruit voortvloeit, maar in feite ook de eerste ontmoeting van de lezer met Het verticale meisje, en de direct daaropvolgende mateloze drang om verder te lezen. In een paar provocerende zinnen dringt het verhaal zich aan je op. De provocatie zit niet alleen in ‘de mateloze zin om haar te neuken’, maar ook in het ongrijpbare van de beschrijving die daarop volgt: ‘ogenschijnlijk verstrooid, overduidelijk verstrooid.’ Je weet dat je met open ogen een doolhof in loopt, maar je doet niets liever dan dat.

Dat een oorspronkelijk Frans verhaal ook in het Nederlands in zo’n verleidelijk ritme binnenkomt, is de verdienste van de vertaler, Kiki Coumans. Keer op keer toont zij in haar vertalingen een ongelooflijk vakmanschap, voortkomend uit een grote liefde voor de Franse literatuur en een feilloze beheersing van de taal. Stijn van der Loo maakte onlangs een mooi portret van haar naar aanleiding van deze vertaling (https://www.youtube.com/watch?v=EhV3_lhfFIg). Door de bijzondere, haast obsessieve stijl, de beeldspraak en talloze paradoxen grenst Het verticale meisje aan poëzie. Meer dan een verhaal met gebeurtenissen is deze novelle een portret, het portret van het verticale meisje:

Wat is een verticaal meisje? Het tegenovergestelde van een

horizontaal meisje. Van het meisje dat gaat liggen en haar

lichaam geeft en zegt ik hou van je. Het verticale meisje trekt

met haar rug naar je gekeerd haar schoenen aan en kijkt je als

een vreemde aan als ze ontwaakt. Ze weigert met je te eten,

gaat weg als je achter haar aan gaat, wil dat je achter haar aan

gaat om rechtop te blijven. Het verticale meisje is een meisje

dat in de lucht opstijgt. Het is het meisje waar je van houdt als

het waait. Het verticale meisje is niet meer het meisje dat je

liggend laat dromen. Ze is aangekleed en ongetemd en ze

komt niet meer terug. Het is een droom die vervliegt. Die je

zelf creëert. Het is een creatie van je verbeelding.

Ze heeft nog nooit haar voeten op de grond gezet.

Ook hier zie je hoe de vorm zich sterk naar de inhoud voegt. Het portret spreekt zo tot de verbeelding dat het moeiteloos past in de rij klassieke portretten uit de wereldliteratuur. Dat heeft te maken met het ongrijpbare van het meisje. Je krijgt weliswaar bladzijde voor bladzijde, zin voor zin, een nauwgezette omschrijving van haar en van de liefde van de ik voor L., maar desondanks krijg je er geen vat op: ‘Ik heb maar één gedachte. Dit meisje opeten, haar verslinden met mijn onbeweeglijkheid, mijn visioen in de vreselijke drukte van het noodlot. Ik let op ieder woord dat ik zeg, iedere beweging die ik maak, mijn lichaam is op dit moment naar haar gericht.’ De beschrijving loopt parallel aan je leeservaring. Je wordt als lezer opgehitst. Ook jij wilt dit meisje, dit verhaal verslinden. En soms voelt het alsof je daarbij de grenzen van het betamelijke overschrijdt: ‘Ik dring zo hard bij L. binnen dat ik haar hele lichaam voel samentrekken. Het ritme is zó in osmose met het universum dat ik kan horen wat ze denkt, dat zij kan horen wat ik haar vertel.’ Je wordt meegezogen, voelt je afwisselend geliefde en voyeur. Ben je beland in de obsessie van de ander of in die van jezelf? Het maakt helemaal niets uit welke geaardheid je hebt.

Het is geen wonder dat dit debuut van Félicia Viti, dat in de prestigieuze ‘collection Blanche’ van Éditions Gallimard verscheen, meteen werd bekroond met de Prix De Sade, prijs voor grensverleggende erotische literatuur. Daarnaast staat het op de shortlists van de Prix Médicis, de Prix Françoise Sagan én de Prix Régine Deforges du premier roman. Noch is het een wonder dat Kiki Coumans onlangs de Dr. Elly Jaffé Prijs voor haar vertaalwerk heeft gekregen.

Je volgt een leven van in elkaar opgaan en elkaar op gewelddadige wijze te lijf gaan: ‘Het is een waar genoegen om alle geweld bij de ander te voelen, alle vergeving, dezelfde schuld.’ Je kunt zielsveel van de ander houden, ook als die ander bij je wegloopt, je negeert, of zelfs mishandelt. Het is het verhaal van de totale uitputting en radeloosheid van het liefhebben, afgewisseld met de angst de ander te verliezen, te moeten missen: ‘Ik weet hoe de dagen zullen zijn die gaan komen. Plaatsen waar jij uit weggesneden bent. Blijvende anachronismen waar ik me jou voorstel.’ Behalve een hallucinerend portret van een onvergetelijk meisje is Het verticale meisje het portret van een overrompelende liefde en passie die geen zintuig onberoerd laten.

Dietske Geerlings

Félicia Viti – Het verticale meisje. Vertaald door Kiki Coumans. Uitgeverij Vleugels, Bleiswijk. 104 blz. € 24,50.